پیدا و پنهان سند جامع همکاری ایران و چین - مجله گذر عمر

به گزارش خبرنگاران، طبق اعلام مقامات تهران و پکن این سند را باید برنامه ای سیاسی-راهبردی، اقتصادی و فرهنگی دانست که سویه های همه جانبه روابط دو کشور در ابعاد مختلف سیاسی - راهبردی، اقتصادی و فرهنگی را در افقی بلندمدت دنبال می نماید.

یکی از مهم ترین ابعاد این سند، بعد اقتصادی آن و گسترش روابط دو کشور در حوزه های مختلف تجاری، اقتصادی و بازرگانی است؛ چرا که دو کشور بر این موضوع تاکید دارند که ظرفیت های بالقوه موجود برای همکاری های اقتصادی فی مابین فراتر از شرایط کنونی است و در این چارچوب در سند مذکور همکاری های دو کشور در حوزه های نفت، صنعت و معدن و حوزه های مرتبط با انرژی (نیرو، انرژی های تجدیدپذیر و ..) مورد تاکید قرار گرفته است.

از دیگر سو در راستای بهره برداری حداکثری از مزایای ژئوپلیتکی و ژئواکونومیک کشورمان، در این سند بر مشارکت موثر ایران در ایده کمربند-راه که چندین سال است، اجرای آن از سوی دولت پکن پی گیری می گردد، مورد تاکید قرار گرفته است.

بر اساس بعضی از اخبار منتشر شده در رسانه ها، بر اساس سند مذکور چین وارد نماینده ثابت نفت از ایران خواهد بود، گرچه در حال حاضر نیز علی رغم تحریم ها و فشار های آمریکا، پکن همچنان به خرید نفت ایران ادامه می دهد.

همچنین بر اساس اخبار مذکور ارتقای همکاری های بانکی، اقتصادی و بیمه ای و گشایش شعبات بانک های ایران و تاسیس بانک مشترک ایران و چین به ویژه ایجاد پیغام رسان ملی میان دو کشور، یاری به ساخت خط آهن در نقاط مختلف کشور، افزایش صادرات فراورده های نفتی به چین، یاری و سرمایه گذاری در حوزه زیرساخت های انرژی فسیلی، سرمایه گذاری در تقویت کریدور های راهبردی که از ایران می گذرند، سرمایه گذاری برای توسعه فراوری و صادرات انرژی از ایران به کشور های منطقه، مشارکت در توسعه سواحل مکران، سرمایه گذاری برای فراوری انرژی های پاک در مناطق کویری ایران و ... از جمله بخش های مهم سند است.

ایران به سرنوشت ونزوئلا در قرارداد با چین دچار نمی گردد

حشمت الله فلاحت پیشه رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم در تبادل نظر با خبرنگاران با اشاره به اینکه از نظر کلی تفاهم نامه همکاری ایران و چین قابل دفاع است، گفت: بر اساس آن چیزی که تا به امروز منتشر شده قرار است چین نفت ایران را بخرد و در مقابل آن به سرمایه گذاری در بحث های توسعه ای در کشورمان از جمله در بحث های ترانزیتی، حمل و نقل، نفت و گاز بپردازند، در این رابطه نفت ایران به عنوان یکی از نفت های پایه ای در سبد نفتی اوپک قیمتش معلوم است و میزان نفتی که چین هم خریداری می نماید بهای آن معین است.

وی در پاسخ به این سوال که بعضی ها امضای تفاهم نامه چین با ایران را با امضای قرارداد این کشور با ونزوئلا در سال 2003 مقایسه می نمایند و چنین سرنوشتی را نیز برای ایران ترسیم می نمایند، گفت: ایران به هیچ عنوان قابل مقایسه با کشوری مانند ونزوئلا نیست، این کشور علیرغم اینکه غنی ترین منابع گازی و نفتی را دارد به دلیل آن که فاقد زیرساخت های توسعه ای است به چنین روزی افتاده، اما در کشور ما به دلیل اینکه زیرساخت های توسعه ای وجود دارد اتفاقی که برای ونزوئلا افتاد برای کشور ما رخ نخواهد داد.

فلاحت پیشه با اشاره به این که قضاوت در خصوص جزئیات این تفاهم نامه بسیار زود است، افزود: تا زمانی که جزئیات ضمائم اقتصادی این قرارداد معین نگردد، نمی توان در خصوص چند و چون این قرارداد و اینکه چنین تقاهم نامه ای چه نفعی برای ایران دارد به صورت دقیق صحبت کرد، بنابراین باید زمان ضمائم اجرایی معین گردد.

این کارشناس مسائل سیاسی افزود: راه اندازی راه آهن غرب به شرق در کشورمان از جمله پروژه های مهم و زیربنایی است که به نظر می رسد چین در این باره سرمایه گذاری خواهد نمود، همچنین در پروژه های مربوط به صنعت نفت گاز و پتروشیمی چینی ها وارد کار خواهند شد و در این زمینه سرمایه گذاری های لازم را انجام خواهند داد، این پروژه ها در خلیج فارس و دریای عمان قرار است به ثمر بنشیند.

وی ادامه داد: در شرایط کنونی جمهوری اسلامی با چنین قراردادهای راهبردی، برجام را کنار گذاشته و این به خاطر آن است که دولت جدید آمریکا و شخص بایدن موانع جدی بر سر راه برجام قرارداده، همچنین این نگاهی که الان بر برجام حاکم است از سوی آمریکا، باعث تقویت نگاه ایران به شرق شده و از سوی دیگر با توجه به شخصی که مسئولیت انعقاد این توافقنامه با چین را بر عهده داشته، این مسئله نشان از اهمیت این قرارداد برای ایران دارد.

فلاحت پیشه با اشاره به اینکه در حال حاضر لفظ راهبردی را نمی توان بر روی این تفاهم نامه گذاشت، یادآور شد: زمانی که زمان این تفاهم نامه نهایی گردد، قرارداد باید در حضور روسای جمهور دو کشور به امضا برسد، زیرا که در عرف روابط بین الملل اگر قرار باشد بین دو کشور قرارداد راهبردی به امضا برسد، روسای جمهور دو کشور این قرارداد را امضا خواهند کرد، از سوی دیگر چنین سطح همکاری بین دو کشور اقتضاء می نماید که چین ایران را برای عضویت در گروهی مانند بریکس حمایت نموده و راه را برای کشورمان به منظور عضویت در چنین سازمان ها و پیمان هایی تسهیل کند، همچنین اگر این قرارداد راهبردی محسوب می گردد باید خارج از نوبت رسیدگی گردد.

در قرارداد با چینی ها باید با احتیاط عمل کرد

علی بیگدلی کارشناس مسائل بین الملل در تبادل نظر با خبرنگاران با اشاره به اینکه متن امضا شده بین ایران و چین یک چارچوب تفاهم نامه ای است نه یک قرارداد، گفت: دو کشور متعهد شدند که در آینده و در قالب یک قرارداد بتوانند در یک سری مسائل و در یک چارچوب معین به همکاری بپردازند، از سویی اینکه چین بخواهد طی 25 سال 400 میلیارد دلار در ایران سرمایه گذاری کند به اعتقاد بنده چنین ظرفیت و زیرساختی در اقتصاد ایران وجود ندارد و چنین مبلغی نمی تواند در اقتصاد ایران از سوی چین سرمایه گذاری گردد.

وی افزود: در حال حاضر کانون قدرت و ثروت در دنیا در حال چرخش است، آمریکا و به طور کلی غرب در حال از دست دادن صندلی پیشتاز خود در دنیا هستند و این مسئله به دو دلیل است، اول اینکه رفتار های ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا باعث انحطاط اخلاقی و دیپلماتیک آمریکا شد و انزوای سیاسی این کشور را رقم زد به طوریکه آمریکا از متحد سنتی خود یعنی اروپا فاصله گرفت و از آن طرف نیز انگلستان از اتحادیه اروپا جدا شد، چنین گسستی به چین اجازه داد صندلی پیشتازی آمریکا را مورد تهدید قرار دهد.

بیگدلی گفت: مسئله کرونا نیز باعث رکود و ایجاد رشد منفی اقتصادی در کل دنیا شد، اما کشوری که توانست طی این یک سال اخیر رشد مثبت اقتصادی را رقم زند چین بود که این موضوع برای قدرت دریافت این کشور شرایط خوبی را رقم زد، همچنین چینی ها چند سالی است که به دنبال احیای جاده ابریشم هستند طی سه دهه اخیر چینی ها در سه نقطه آفریقا، آمریکای لاتین و خاورمیانه سرمایه گذاری زیادی را انجام دادند.

این استاد دانشگاه یادآور شد: وزیر امور خارجه چین قبل از سفر به تهران به ریاض و آنکارا نیز سفر کرد، سه کشور ایران، ترکیه و عربستان سرمایه پذیر ترین کشور های منطقه هستند و بدین ترتیب چین می خواهد با استفاده از قدرت سیاسی و اقتصادی که دارد نفوذ خود را در منطقه آسیا و خاورمیانه توسعه دهند، در حال حاضر این کشور با انباشت سرمایه و کالا روبرو است و برای همین موضوع نیز ایران می تواند یک بازار جذاب برای چین حساب آیند.

بیگدلی با اشاره به اینکه همیشه از ابتدای انقلاب تا به امروز خصومت ویژه ای که در ایران نسبت به غرب وجود دارد نسبت به شرق چنین چیزی وجود نداشته، توضیح داد: باید روی جزئیات این قرارداد کار کارشناسی انجام گردد و بسیار با دقت موشکافی شده، زیرا چینی ها در این موارد بسیار باهوش عمل می نمایند، به بیان دیگر باید با هوشمندی نسبت به انعقاد قرارداد با چین عمل کرد و مفاد آن را بسیار دقیق و فنی به نگارش درآورد.