فرصت های از دست رفته جبران شود - مجله گذر عمر

امنیت سرمایه گذاری با ثبات در قوانین

فریال مستوفی

رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران

سرمایه گذاری و تجارت از ضروریاتی است که برای هر کشوری بخصوص کشورهای در حال توسعه ضروری است. بدین منظور می بایست برای جذب سرمایه گذاری اعم از سرمایه گذاری داخلی و خارجی یکسری زیرساخت های مهم و ضروری وجود داشته باشد که اینها تا به وجود نیایند نمی توان انتظار داشت که سرمایه گذار سرمایه اش را در حوزه خاصی سرمایه گذاری کند. در رابطه با زیرساخت های مهم می توان به سلامت محیط کسب و کار، امنیت سرمایه گذاری، شفافیت، وجود ثبات در قوانین و حمایت های سرمایه گذاری اشاره کرد. متأسفانه با وجود پتانسیل های بسیار بالایی که در ایران وجود دارد و بر اساس آمارها نشان می دهد، ما پیروز در جذب سرمایه گذار خارجی نبوده ایم. حتی در سال های اخیر سرمایه گذاران داخلی هم رغبتی به سرمایه گذاری در کارهای مولد ندارند.

سرمایه گذاران ما در چند سال اخیر به سرمایه گذاری در کارهای غیر مولد روی آورده اند یعنی سرمایه گذاری در دلار و ارز و سکه. این رفتار سرمایه گذاران به این دلیل است که امنیت سرمایه گذاری برایشان وجود ندارد. پس نخستین بستر برای سرمایه گذاری باید آماده باشد. یکی از موارد مهم ایجاد یک پنجره واحد است. سرمایه گذاری که می خواهد از مرحله اخذ مجوز سرمایه گذاری تا ساخت و بهره برداری وارد فرایندهای اداری شود در این فرایند اداری وقت سرمایه گذار به دلیل بوروکراسی شدیدی که در کشور وجود دارد، تلف می شود و از آنجایی که وقت به طلا تشبیه شده است پس نباید این اتلاف وقت و زمان برای سرمایه گذار اتفاق بیفتد.یکی دیگر از زیرساخت های مهم وجود قوانین و اجرای صحیح قوانین است.

این موضوع یکی از موارد مهم و یکی از گزارش های بین المللی در مورد سهولت کسب و کار در یک کشور است. در واقع برای سرمایه گذار یکی از شاخص های بسیار مهم در جهت تصمیم وجود ثبات در قوانین است.چون هر فرد زمانی که می خواهد برای سرمایه گذاری اقدام کند باید در ارتباط با آن طرح، داده ها چند سالی ثابت باشد چون طرح توجیهی بر اساس آن داده نوشته می شود و با تغییر داده ها طرح توجیهی هم عوض می شود.

به عنوان مثال در یک طرح شما می خواهید صادرات محور باشد بعد یک دفعه در تصمیمی دولت صادرات آن جنس را ممنوع می کند. در حالی که شما بازاریابی تان را برای صادرات انجام داده اید. همچنین می توان به عدم شفافیت در جابجایی بانکی اشاره کرد و مسائلی که الان ما با سیستم بانکی مان داریم این است که ما استاندارد های بانک بین المللی را نپذیرفته ایم. بانک ها و کشورهای دنیا به بسکمک از استاندارد ها پیوسته اند.

باید بازار داخلی را جذاب کنیم و می توان این کار را به صورت کنترل تورم که ام المرض اقتصاد کشور است انجام داد و همچنین ایجاد شفافیت و مبارزه با فساد هم مهم است. همه اینها می توانند بر چگونگی و بازخورد بازار داخلی ما اثر بگذارند. ما کشوری هستیم با پتانسیل های بالا و بیشتر از 80 میلیون جمعیت مصرف کننده. بنابراین اگر سعی کنیم که کیفیت کالاها را بالا ببریم به زیر ساخت اقتصاد تولید کمک کرده ایم. در نهایت هم باید گفت که فرایند جذب سرمایه گذاری یک فرایند چند ساله است و این چیزی نیست که ما بتوانیم با کشورهای دیگر آن را مقایسه کنیم. الان همه تولیدی های ما گرفتار هستند. از تولید حمایت نمی شود و به تولید فشار هم وارد می شود.

چالش های طویل برای زیر ساخت راه ها

بهمن آرمان

اقتصاددان

یکی از زیر ساخت های مهم و اساسی راه ها هستند. ایران از نظر سیستم آزاد راهی و ریلی کشوری فقیر در منطقه خاورمیانه است. در اینکه بخواهیم مقایسه ای با کشورهای اطراف خود داشته باشیم مانند ترکیه و عربستان اینکه میزان کیلومتر به مساحت ما در موقعیت بسیار نامناسبی است. به طوری که مرکز ایران به عنوان نمونه، هیچ گونه ارتباط آزادراهی مستقیمی با خلیج فارس ندارد یعنی اگر که بخواهیم نزدیکترین راه را بین مرکز ایران با خلیج فارس در نظر بگیریم قاعدتاً دو بندر بزرگ بیشتر در این معادله نمی گنجند. یکی بندر امام است که بزرگترین و مجهزترین بندر ایران به شمار می رود. علاوه بر آن نزدیک ترین بندر به فلات مرکزی ایران بندر بوشهر است که با اقداماتی که در دولت اجرا شده و لایروبی هایی که اجرا شده است در این بندر کشتی هایی با ظرفیت 30 هزار تن می توانند پهلو بگیرند.

اما متأسفانه بندر امام و بوشهر هیچ کدام از طریق شبکه ریلی و شبکه آزادراهی با فلات مرکزی ایران ارتباط ندارند. به طور مثال در حال حاضر فولاد خوزستان برای تأمین سنگ آهن مورد نیاز خود بایستی از یزد و خراسان جنوبی آن را تأمین کند و دسترسی مستقیم به شبکه ریلی ندارد، یعنی تا اصفهان شبکه ریلی وجود دارد و همچنین از اصفهان به اهوازهیچ گونه شبکه ریلی وجود ندارد و شبکه آزاد راهی هم ندارد. کریدور شماره 10که از بندر امام آغاز می شود و در دولت یازدهم مطالعات آن توسط شرکت بزرگ ایتالیایی انجام شد و با گذشتن از استان های خوزستان، لرستان، کرمانشاه، کردستان، آذربایجان شرقی و از مرز بازرگان در آذربایجان غربی فاصله 2هزار و 500 کیلومتری موجود را به 1200 کیلومتر کاهش می داد الان روی کاغذ مانده و توسط وزیر جدید راه و شهرسازی کارهایی که در گذشته اجرا شده مورد پیگیری قرار نگرفته است. بیشتر استان های ما به شبکه ریلی و آزادراهی متصل نشده است. چرا که توسعه اقتصادی بدون داشتن راه های ارتباطی غیرممکن است پس به همین خاطر است که ما می بینیم هزینه تمام شده واردات کالاهای ما بسیار بالا است.

با وجود یارانه سنگینی که روی قیمت گازوئیل داده می شود قیمت بسیار بالا است و هزینه صادرات ما به همین نسبت بالا است به خاطر اینکه راه های ارتباطی را نداریم. تا حالا وزیرانی که آمده اند به قانونی که در زمان جنگ و در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است، استناد می کنند.

دیگر این قانون کارایی ندارد و باید عوض شود. به خاطر اینکه در شرکت های ساختی وسرمایه گذاران بخش خصوصی و عمومی انگیزه ایجاد شود هیچ گونه اقدامی صورت نگرفته است. به عنوان مثال در زمان استانداری دکتر شریعتی در استان خوزستان نامه ای به وزیر راه و شهرسازی فرستاده شد که برای آزاد راه اهواز به اصفهان قانون فعلی اثر گذار نیست و کسی سرمایه گذاری نمی کند. که این نامه هم در پیچ و خم های اداری گم شد و در نهایت می بینیم که آزادراه های استراتژیک ما مانند تبریز و بازرگان هنوز عملیاتی نشده اند و کریدور شرق به غرب که بایستی انجام شود هنوز انجام نگرفته است.

در جمع بندی نهایی باید گفت در مورد راه ها مسائل بسیار بیشتر از اینها است و دولتی که قرار است بر سر کار بیاید باید قانون فعلی را در ساخت آزادراه ها انجام دهد. آن چیزی که در حال انجام است در برگیرنده نیازهای واقعی کشور نیست و خط راه آهنی که از چابهار به زاهدان در دست ساخت است امکان نقل و انتقال کالا توسط این راه آهن بیش از 8 میلیون تن نیست. درحالی که پتانسیل های انتقال کالا از آسیای میانه به چابهار بیش از 200 میلیون تن است. پس جابجایی بر اساس استانداردهای دنیای انجام نمی شود و باید اقدام اساسی صورت بگیرد چراکه مشکل در شیوه مدیریت کشور است.