سوغات اردبیل چیست؟ - مجله گذر عمر

اردبیل یا آرتاویل یکی از شهرهای خوش آب وهوای ایران است که طبیعت زیبایش سالانه هزاران دنیاگرد را از سراسر دنیا جذب می نماید. آرتاویل نام قدیمی اردبیل است که از واژه ای اوستایی گرفته شده است. آرتاویل از ترکیب دو کلمه آرتا به معنای مقدس و ویل به معنای شهر تشکیل شده است. پس اردبیل به معنای شهر مقدس بوده، هنوز هم در بخش های تالش نشین شهر نام آردویل رایج است.

بیشتر سوغات اردبیل را سوغاتی های خوراکی و خوشمزه تشکیل می دهد و بسیاری از ما عسل سبلان را به عنوان برترین عسل طبیعی می شناسیم. در این مطلب خوشمزه ترین سوغاتی ها و زیباترین صنایع دستی اردبیل را معرفی می کنیم، با ما همراه باشید تا در سفر بعدی به این شهر زیبا برترین سوغاتی ها را بخرید.

سوغات اردبیل:

• عسل سبلان
• سرشیر و کره
• تخمه آفتابگردان
• حلوا
• باقلوا
• شکلات رسته
• شیرینی قرابیه
• فطیر
• قند چوریی
• بالاتماز (قطاب خلخال)
• گلیم بافی دورو
• جاجیم بافی
• تراش شیشه
• بافته های سنتی
• پلاس بافی
• اجاق قراقی
• نمکدان بافی
• نقاشی روی چرم
• مسگری
• ساخت ساز

عسل سبلان

استان اردبیل و منطقه سبلان بدون شک یکی از مهم ترین منطقه ها در فراوری و توزیع عسل در سراسر کشور است. عسل اردبیل به دلیل وجود دشت های پونه، گشنیز، گون، آویشن و اقاقیا بسیار خوش طعم و باکیفیت است و از جمله برترین سوغات ایران به شمار می رود. عسل اردبیل با طعم های مختلفی در دسترس است؛ از جمله آن ها می توانیم به عسل گون و آویشن، عسل چهل گیاه، عسل گشنیز اشاره کنیم.

هر یک از این عسل ها خاصیت دارویی خاصی دارند، به عنوان مثال عسل گشنیز اشتهاآور، مقوی و مفید برای بیماری های عفونی است.

سرشیر و کره

سرشیر و کره یکی از مشتقات لبنی است که با حدود 60 درصد چربی تهیه می گردد. این ماده غذایی بسیار مفید و لذیذ است و بسیاری از محلی ها این ماده غذایی را در کنار عسل در وعده صبحانه میل می نمایند.

تخمه آفتابگردان

یکی از سوغاتی های خوشمزه اردبیل تخمه آفتاب گردان است. آفتابگردان در بسیاری از منطقه ها اردبیل، آذربایجان غربی و کرمانشاه رشد می نماید. این ماده خوراکی سرشار از ویتامین ها و املاح ضروری برای بدن، از جمله ویتامین E و B، آهن، پتاسیم و منیزیم بوده و می توانند سبب برطرف گرفتگی عضلات و ورم مفاصل گردد.

حلوا

بیشتر شهرهای ایران حلوای سنتی مخصوص به خود را دارند و اردبیل هم از این قاعده مستثنا نیست. اردبیل حلواهای محلی متنوعی دارد که از جمله آن ها می توانیم به قره حلوا، حلوای سفید، حلوای زنجبیل اشاره کنیم.

حلوای سیاه یا قره حلوا یکی از خوراکی های قدیم اردبیل است و بیش از یک قرن است که پخت آن رایج است. برای طبخ این حلوا از جوانه گندم استفاده می نمایند و در زمان پخت کره، گردو و کنجد هم به آن اضافه می نمایند. دلیل رنگ تیره این حلوا، شیره انگوری است که در آن استفاده می گردد.

حلوای سفید یا آغ حلوا یکی دیگر از حلواهای محلی قدیمی است که بیشتر در بخش خلخال هوادار دارد. این حلوا در بیشتر مناسبت های مذهبی از جمله عید فطر و اعیاد مذهبی پخته می گردد و حتی در مراسم عروسی از طرف خانواده داماد به عروس هدیه داده می گردد. آرد برنج ماده اصلی تشکیل دهنده حلوای سفید است.

باقلوا

یکی از شیرینی های خوشمزه ایرانی باقلوا است که در هر شهر بر اساس ذائقه مردم آن شهر تهیه می گردد. باقلوای اردبیل روش تهیه خاص خود را دارد و در تهیه آن از شیر، تخم مرغ، گردو و پودر پسته استفاده می گردد. برای تهیه باقلوای خوشمزه کافی است که به شیرینی فروشی های اردبیل سر بزنید.

شکلات رسته

شکلات رسته یکی از خوشمزه ترین شکلات های محلی اردبیل است که از کاکائو در تهیه آن استفاده می گردد. از مواد اولیه این شکلات می توانیم به شیر، شکر، کره، خامه، سرشیر و مغز گردو اشاره کنیم.

شیرینی قرابیه

قرابیه یکی دیگر از شیرینی های خوشمزه اردبیل است که در تهیه آن از بادام، شکر و سفیده تخم مرغ استفاده می گردد. در تزیین این شیرینی خوشمزه از خلال پسته و بادام استفاده می گردد. قرابیه به دلیل بافت ترد و خوشمزه اش هواداران زیادی دارد و این شیرینی یکی از شیرینی های محبوب مردم ترکیه هم است.

فطیر

فطیر یکی دیگر از نان های سنتی اردبیل است که در تهیه آن از پودر خمیرترش، آب و شکر استفاده می گردد. داخل این نان هم از گردو، دارچین و شکر استفاده می گردد.

قند چوریی

قند چوریی یا نان برنجی خلخال یکی از خوشمزه ترین و مشهورترین سوغاتی های استان اردبیل است. به دلیل وجود پودر قند در دستور تهیه این شیرینی محلی به آن قند چوریی هم می گویند. بسیاری از خلخالی ها از این شیرینی در عید نوروز برای پذیرایی از میهمانان استفاده می نمایند.

بالاتماز (قطاب خلخال)

قطاب یکی از سوغاتی های محبوب یزد است و بسیاری از ما قطاب را با نام یزد به خاطر می آوریم. قطاب عسلی یا بالاباتماز قطاب مخصوص اردبیل، در منطقه خلخال است که با عسل پخته می گردد. در تهیه این شیرینی از عسل، مغز گردو، پودر دارچین و میخک استفاده می گردد.

گلیم بافی دورو

بیشتر صنایع دستی اردبیل با دستان هنرمند عشایر و ساکنان روستاها تهیه می گردد. در روستاهای این شهر صنایع زیادی از جمله قالی بافی، گلیم بافی و جاجیم بافی رونق دارد. گلیم بافی یکی از صنایع دستی مهم و پررونق اردبیل است و گلیم های اردبیلی در دسته صنایع دستی گران قیمت است.

فرش های اردبیل و آذربایجان شهرتی دنیای دارند و از جمله مهم ترین نقوش استفاده شده در این فرش ها می توانیم به نقشه شکسته و اسلیمی، زیرخاکی، کله قوچی و زرین قلم و لچک و ترنج اشاره کنیم.

یکی از صنایع دستی استان اردبیل گلیم بافی است. قدیمی ترین نمونه گلیم به دست آمده ایرانی گلیمی است که از عصر اشکانیان برجای مانده است. بافت گلیم در هر نقطه ای از ایران تحت تاثیر فرهنگ آن منطقه قرار گرفته است و در رنگ آمیزی گلیم ها به وضوح تاثیر عوامل محیطی و فرهنگی را مشاهده می کنیم. عشایر اردبیل از گلیم ها به عنوان کیسه، خورجین، رختخواب پیچ، جل اسب و مصارف تزیینی استفاده می نمایند.

جاجیم بافی

جاجیم بافی از دیگر صنعت های دستی اردبیل است که به دست عشایر این استان بافته می گردد. معمولا از طرح های لوزی و رنگ های زیادی در تهیه جاجیم استفاده می گردد. در گذشته برای پیچیدن رختخواب و به اصطلاح جا از این دستبافته استفاده می کردند، به آن جای جمع می گفته اند که به مرور زمان و برای راحتی تلفظ به آن جاجیم گفته اند.

تراش شیشه

تراش شیشه هنر سنتی است که در اردبیل رواج دارد، متخصصان این هنر از نقوش سنتی در تراشیدن شیشه ها استفاده می نمایند.

بافته های سنتی

یکی از صنایع دستی استان اردبیل بافته های سنتی است که به طور عمده از طریق بانوان انجام می گیرد. این هنر از طریق میل بافتنی انجام می گردد. فرآورده هایی از قبیل جوراب، شال گردن، بلوز، کلاه و… را شامل می گردد.

پلاس بافی

پلاس نوعی بافته شبیه به گلیم است که از آن به عنوان زیرانداز، سجاده و خورجین استفاده می گردد. بافت پلاس در بسیاری از روستاهای ایران رواج دارد و زنان عشایر اردبیل هم از این روانداز استفاده های زیادی می نمایند.

اجاق قراقی

اجاق قراقی یکی از صنایع دستی عشایر دشت مغان است که در تهیه آن از پشم استفاده می گردد. از این بافته در جلوی اجاق و زیر منتقل استفاده می گردد و دلیل نام گذاری آن هم مورد استفاده اش است. نقوش اجاق قراقی هندسی و ذهنی بوده و از لحاظ شیوه بافت و شکل ظاهری کاملا شبیه به جاجیم است و مصرف محلی دارد. اجاق قراری های قدیمی نعلی شکل بوده، ولی امروزه برای راحتی آن را مستطیل شکل می بافند.

نمکدان بافی

نمکدان بافته ای است که عشایر و ایلات برای نگهداری و حمل نمک از آن استفاده می نمایند. نمکدان در هر بخشی از ایران به نحوه ای خاص تهیه می گردد. از پارچه متقالی به عنوان آستر نمکدان استفاده می نمایند و از جاجیم هم به عنوان پوشش رویی آن.

نقاشی روی چرم

یکی از صنایع دستی سنتی و زیبای استان اردبیل نقاشی روی چرم است که موارد مصرف فراوانی دارد و زیبایی خاصی دارد. برای نقاشی روی چرم معمولا از چرم گوسفندی دباغی شده به رنگ کرم استفاده می نمایند.

مسگری

یکی از صنایع دستی پررونق اردبیل که شغل بسیاری از اردبیلی ها است، مسگری است. مسگری از دسته هنرهای صناعی است.

ساخت ساز

یکی از رشته های پرهوادار صنایع دستی اردبیل، ساخت سازهای سنتی است. هنرمندان آذری و اردبیلی سازهای زیادی از جمله سه تار، کمانچه، تنبک و سنتور را می سازند و در تهیه آن ها از چوب های گردو، فوفل، توت و شمشاد استفاده می گردد. شهرستان های مشکین شهر و خلخال در تهیه ساز پیشینه ای تاریخی دارند.

اگر تا به امروز سوغات اردبیل را خریداری نموده اید یا سوغات دیگری از این شهر می شناسید، نظر خود را با ما و دیگر کاربران خبرنگاران به اشتراک بگذارید.

پرسش های متداول

سوغات اردبیل چیست؟

عسل سبلان، سرشیر و کره، تخمه آفتابگردان، حلوا، باقلوا، شکلات رسته، شیرینی قرابیه، فطیر، قند چوریی، بالاتماز (قطاب خلخال)، گلیم بافی دورو، جاجیم بافی، تراش شیشه، بافته های سنتی، پلاس بافی، اجاق قراقی، نمکدان بافی، نقاشی روی چرم، مسگری و ساخت ساز