برای مین جنگ تمام نمی گردد - مجله گذر عمر

دیروز که با سرهنگ عباس بهرامی وزیر؛ مدیر قرارگاه پاکسازی نیروی زمینی ارتش هم صحبت شدم تا درباره مین زدایی برایم بگوید، دقیقا یاد همین تعبیر افتادم؛ آدم ها مین ها را که در زمین کاشته شده اند، نمی بینند اما مین ها آنها را می بینند و می توانند آدم ها را بکشند یا قطع عضو نمایند.

مین هایی که بازماندگان جنگ ها هستند، سال ها بعد از انتها جنگ به حیات خود ادامه می دهند تا حیات آدم ها را بگیرند. آدم هایی که در ظاهر در جنگ نیستند اما برای مین جنگ تمام شدنی نیست و به زمان چندان مرتبط نیست.

شاید به همین دلیل است که چهارم آوریل (15 فروردین) را روز پاکسازی مین نام گذاری نموده اند. به دو دلیل، اول این که مناطقی که حتی در سال های دور مثلا در جنگ جهانی دوم درگیر جنگ بوده اند، هنوز هم می توانند آلوده به مین باشند و دوم برای احترام به همه آنهایی که بعد از جنگ پا پیش می گذارند و پیدا کردن و خنثی کردن مین ها را به عهده می گیرند؛ مردانی که از جان خود چشم می پوشند تا جان شهفرایندان عادی را نجات دهند.

چشم در چشم مین

سرهنگ بهرامی درباره زمین های آلوده به مین می گوید: زمانی که صدام به ایران حمله کرد، زمین های زیادی را مین گذاری کرد. هر جا که نیروهایش پا می گذاشتند، مین هم می کاشتند. برای همین وقتی در سال 67 قطعنامه پذیرفته شد و جنگ تمام شد، صدام گفت من از ایران می روم اما سربازهایم که مین ها هستند در ایران باقی خواهند ماند. استان های درگیر جنگ، آذربایجان غربی، ایلام، کردستان، کرمانشاه و خوزستان مین گذاری وسیعی شده بودند. بیش از 20میلیون مین در بیش از چهارمیلیون و 200هزار هکتار از خاک ایران کاشته شده بود. ما هیچ نقشه ای از مین های زیر زمین نداشتیم اما نیروهای ارتش و سپاه با همان روحیه ای که هشت سال از ایران اسلامی دفاع کردند پای کار آمدند تا مین ها را شناسایی و خنثی نمایند. نیروهای مهندسی ارتش که در استخدام ارتش هستند این کار را از سال 67 درست بعد از انتها جنگ آغاز کردند. البته در دوره دفاع مقدس هم این نیروها در کنار رزمندگان حضور داشتند و هر زمان که لازم بود وارد میدان می شدند و معبرهای آلوده به مین را برای عبور رزمندگان پاکسازی می کردند. با انتها جنگ، ستاد بازسازی کشور، پاکسازی زمین های آلوده به مین را به نیروی زمینی ارتش سپرد و در سال 82 قرارگاه پاکسازی نیروی زمینی ارتش راه اندازی شد و این کار به شکل متمرکزتری ادامه پیدا کرد و نیروهای این قرارگاه همچنان به کار خود ادامه می دهند. از سال 67 تا امروز 170 نفر از نیروهای زمینی ارتش که مشغول پاکسازی بودند، شهید و 752 نفر هم جانباز شده اند. این کار هرچند بسیار خطرناک است اما نیروهای ارتش برای نجات هم میهنان و ادامه راه شهدا در مناطق آلوده به مین حضور دارند و مشغول پاکسازی خاک ایران از مین های سربازان بعث هستند.

نصف روز در دنیایی که ساعت ندارد

سرهنگ بهرامی می گوید، مین ها در سه فاز در زمین کاشته شده اند. بعضی از آنها در عمق 30سانتی متری هستند. بعضی در عمق شش متری و گروه سوم در عمق 12متری. ردیابی و خنثی کردن هرکدام از این مین ها تجهیزات و تخصص خاص خود را لازم دارد. افرادی که برای خنثی کردن مین ها می فرایند حتما آموزش های لازم را دیده اند و ابزار کافی و مجهز هم دارند. به مرور ما به ابزار پیشرفته ای دست پیدا نموده ایم و نیروها را مجهز به منطقه می فرستیم اما زمانی که آنها به منطقه می فرایند هیچ وسیله ارتباطی نباید با آنها باشد نه بی سیم نه تلفن همراه و نه حتی ساعتی که نویز و فرکانس داشته باشد؛ چون همه اینها باعث انفجار مین می گردد. نیروهای خنثی نماینده مین با اذان صبح کارشان را آغاز می نمایند، نماز می خوانند و شهادتین را بر زبان می آورند و به میدان می فرایند با این آگاهی که شاید برنگردند، آنها تا اذان ظهر در منطقه می مانند. در این بازه زمانی نه ما از آنها خبر داریم و نه هیچ کس دیگر. در همین جا باید از خانواده این نیروها تشکر کنم. من می دانم آنها هر روز با چه حجم از اضطراب و نگرانی همراه هستند. آنها هر روز از اذان صبح تا اذان ظهر که عزیزشان در منطقه است و مشغول مین روبی، دل توی دلشان نیست تا نیرو از منطقه خارج گردد و بتواند با خانواده اش تماس بگیرد و خبر سلامت خود را بدهد.ما برای همه این نیروها احترام بسیاری قائلیم.می دانیم جانشان را کف دست شان می گذارند و به میدان می فرایند؛ این یعنی اوج ایثار و اخلاص.

زمین هایی که سرسبز شدند

سرهنگ بهرامی درباره مردم عادی که روی مین می فرایند و آسیب می بینند یا شهید می شوند، می گوید: مین ها در وسعت زیادی کاشته شده اند. هر چند بسیاری از آنها خنثی شده و زمین های زیادی از کشورمان دیگر آلوده به مین نیست اما هنوز هم جاهایی وجود دارد که مین در آنها فعال است.42 سال از آغاز جنگ می گذرد.در این سال ها بارندگی ها، تغییرات اقلیمی، باد، توفان و سیل باعث جابه جایی بعضی مین ها شده است. مردم از مین هایی که زیرزمین است اطلاعی ندارند و گاهی روی آنها می فرایند و آسیب می بینند.در سال های اخیر با همکاری نهادهای مرتبط به مردمی که در مناطق غربی و جنوبی کشور زندگی می نمایند، آموزش هایی درباره مین داده ایم که به نظر می رسد موثر بوده و آسیب دیدگان از انفجار مین یا گلوله های عمل ننموده، خیلی کم شده است. عشایر از انفجار مین آسیب زیادی دیده اند اما همین عشایر به ما در شناسایی زمین های آلوده به مین یاری های زیادی نموده اند. آنها زمین های آلوده را می شناسند و به ما خبر می دهند. در سال های اخیر مرزهای شلمچه، چذابه، خسروی و بقیه مرزهای ایران و عراق و بازارچه های مرزی از مین پاکسازی شده و مردم با خیال آسوده از این مرزها تردد می نمایند. میدان نفتی آذر در منطقه ای است که قبلا مین گذاری بود و نیروهای قرارگاه پاکسازی مین های این زمین ها را خنثی کردند و نیروهای وزارت نفت توانستند در این منطقه کار خود را آغاز نمایند. بسیاری از زمین های صفر مرزی که آلوده به مین بود و ساکنان این زمین ها جرات نداشتند نزدیک آنها بفرایند، پاکسازی شد و مردم به زمین های خود برگشتند و الان آنجا به زمین های سرسبز و آباد تبدیل شده است.

همجواری شهدا و مین ها

سربازان بعث عراقی از هر منطقه ای عبور می کردند، مین هم می کاشتند. هر جا مین باشد یعنی درگیری هم بوده. برای همین نیروهای خنثی نماینده مین گاهی پیکر شهیدی را هم پیدا می نمایند یا پلاکی یا قمقمه آبی که متعلق به شهید مفقودالاثری است.گاهی هم تابلویی پیدا می نمایند که مثلا روی آن نوشته شده تعدادی از شهدای دفاع مقدس در این مکان به خاک سپرده شده اند. در این مواقع نیروهای خنثی نماینده مین با نیروهای تفحص تماس می گیرند و به آنها اطلاع رسانی می نمایند تا به منطقه بیایند و ادامه کار را به عهده بگیرند. گروه های پاکسازی معمولا با گروه های تفحص در یک منطقه حضور دارند و اطلاعات را در اختیار یکدیگر قرار می دهند. بر اساس آنچه در سال های خدمتم دیده ام به جد می گویم نیروهای پاکسازی به تنها چیزی که فکر می نمایند، یاری به مردم ایران اسلامی است. این که جانشان از مین های در امان باشد. این فداکاری عظیم و مخلصانه را به هیچ رقم و مبلغ مادی نمی توان جبران کرد. این نیروها به آن مقامی از معنویت رسیده اند که دیگر دغدغه های اقتصادی و پولی برایشان اهمیتی ندارد.به همه این نیروها چه آنها که شهید یا جانباز شده اند و چه آنها که در حال خدمت هستند احترام می گذاریم و می گوییم قدر فداکاری و ایثارشان را می دانیم.

طاهره آشیانی - روزنامه نگار / روزنامه خبرنگاران