روستای بزنگان در خراسان رضوی، محل تجمع فلامینگوهای مهاجر - مجله گذر عمر

همانطور که در بالا ذکر کردیم، روستای بزنگان در خراسان رضوی یکی از بزرگترین روستاهای این استان محسوب می گردد که جزئی از توابع شهرستان سرخس در 128 کیلومتری شرق مشهد و در یک منطقه دشتی واقع شده است. کوه بزنگان در 4 کیلومتری جنوب کوه قره داغ و در 6 کیلومتری غرب و جنوب غربی روستا قرار گرفته است. این روستا دارای یک قلعه تاریخی می باشد که قدمت آن نشان دهنده تاریخی طولانی این روستا می باشد. شرایط آب و هوایی در این روستا به دلیل ارتفاع آن از سطح دریا که 1020 متر است جز دسته معتدل و کوهستانی قرار می گیرد.

در روستای بزنگان در خراسان رضوی دو مسجد به نام های محله بالا و محله پایین وجود دارد و همچنین یک زیارتگاه به نام گل بی بی که از مکان های مذهبی این روستا به شمار می رود. در قدیم عده ای از مالکین بزرگ حکومت به ویژه شاهزادگان قاجار، برای آبادی املاک خود در خراسان رعایای خویش را از سایر نقاط به خراسان شمالی کوچانده اند یا تشویق به آمدن کرده اند، بدین ترتیب گاه روستاهایی یا گروه های قومی و زبانی با لهجه های مختلف ایجاد شده است که در حال حاضر نیز این گروه ها به اصالت خود وقوف کامل دارند. در اواخر قرن گذشته روستای بزنگان در خراسان رضوی از طریق یکی از شاهزادگان قاجار پایه گذاری شد و به افرادی که از مرو، کرمان، گناباد، یزد، تربت حیدریه و هزاره جات بر می خوریم، از همین رو فرهنگ و مردم این روستا را باید ترکیبی از مروی، تربتی، علی میرزایی، کرمانی و … دانست.

سابقه سکونت در روستای بزنگان

روستای بزنگان در خراسان رضوی در غرب سرخس در مرکز تعدادی از آبادی های این استان به نام های کلاته عوض و کلاته مهدی آباد، چشمه سنگی، قرقره و زلو قال و آب دراز واقع شده است و یکی از بزرگترین آبادی های سرخس محسوب می گردد که به آب و قنات های شهر دسترسی داشته است. سابقه سکونت در روستای بزنگان در خراسان رضوی نزدیک به 100 سال می رسد و در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه سرحدداری این بخش از خراسان را به حاجی محمد میرزای قهرمان واگذار کرده بودند. این افراد در محل های خاصی از این روستا و از همه مهمتر این که در مزدوران سکونت داشتند. سابقه سکونتی آبادی های ناحیه بزنگان در بخش غربی مزدوران به شرح زیرین است:

بزنگان: حدود 100 سال؛ ابدراز: حدود 75 سال؛ قرقره: حدود 75 سال؛ زلوقال: حدود 75 سال؛ سرقد میانکوهی: حدود 17 سال؛ کاریزک: حدود 45 سال.

پوشش گیاهی در روستای بزنگان

پوشش گیاهی هم در روستای بزنگان در خراسان رضوی شرایط خوبی دارد و از عمده ترین خانواده های گیاهی منطقه، کاسنی، غلات، شب بو و چتریان را می توان نام برد. از نظر شکل زیستی 57 درصد گونه ها به تروفیت ها و 28 درصد به همی کریپتوفیت ها تعلق دارد. مطالعات کورولوژی نشان می دهد که بیش از 50 درصد گونه ها به منطقه رویشی ایران و توران و 30 درصد به ایران و توران اروپا سیبری تعلق دارد.

دریاچه بزنگان

در بلندی های کپه داغ و در 130 کیلومتری جاده مشهد - سرخس دریاچه ای به نام بزنگان وجود دارد که یکی از دلایل معروفیت روستای بزنگان در خراسان رضوی شده است. این دریاچه تنها آبگیر طبیعی این استان است و حدود 80 هکتار مساحت دارد، لازم به ذکر است که بگوییم عمق این دریاچه حداکثر دوازده 12 و حداقل 9متر است و در جنوب رشته کوه های هزار مسجد در فاصله 130 کیلومتری جاده مشهد به سمت سرخس قرار گرفته است. با توجه به بارندگی های سالانه و چشمه های کوچکی که در حاشیه و کف دریاچه وجود دارد آب این دریاچه نیز تامین می گردد؛ تا به امروز 33 گونه فیتو پلانکتون جلبکی در دریاچه بزنگان شناسایی شده اند. این دریاچه دارای ویژگی های خاص و از اهمیت علمی و تحقیقاتی بالایی برخوردار است که همه ساله فصل های پاییز و زمستان و اوایل بهار زیستگاه های بسیار مناسبی برای زمستانی گذراندن کوچ پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی دارا می باشد، که معروف ترین پرندگانی که به این منطقه سفر می کنند فلامینگو را می تواند نام برد. سازمان حفاظت محیط زیست در جهت حفظ و بهره وری معقول از این پدیده طبیعی و با حفظ اصالت تعادل اکولوژیکی آن، برنامه هایی در دست اقدام داشته و در آینده نزدیک یکی از مراکز مهم علمی پژوهشی و تفرجگاهی خواهد شد.

طعم آب این دریاچه کمی تلخ و شورمزه است و این دریاچه و محیط اطراف آن زیستگاه مناسبی برای ماهی ها، جانوران و پرندگان مهاجر زمستان گذرا، بهار گذار و بومی محسوب می گردد. ماهی بومی دریاچه از همان نوع شیرماهی موجود در دیگر رودخانه های استان است ولی در روستای بزنگان در خراستان رضوی زیستگاه خوبی برای چند نوع ماهی کپور هم می باشد. این دریاچه به عنوان تنها اثر طبیعی ملی استان خراسان شناخته می گردد و در 6 کیلومتری جنوب غربی روستای بزنگان، غاری هم وجود دارد که قدمت آن به پیش از میلاد برمی گردد.

غار بزنگان

همانطور که در بالا هم ذکر کردیم، به غیر ازدریاچه یک غار هم در روستای بزنگان در خراسان رضوی وجود دارد که دلیلی بر مشهوریت این روستا شده است و در 128 کیلومتری مشهد در یک منطقه دشتی قرار گرفته است. این غار یکی از آثار و جاذبه های طبیعی شهرستان سرخس به شمار می رود و رشته کوه زیبای آن در بین کوهنوردان کشور معروفیت زیادی دارد. دهانه غار بزنگان حدود 70 سانتی متر است و داخل این غار یک راستا ساده و کوتاه 4 متری وجود دارد که با در دست گرفتن طناب می توانید به راحتی در آن فرود و صعود داشته باشید. بیشتر راستا با شیبی ملایم رو به طرف پایین می رود. این غار تقریبا خشک است و از آب و گل اثری نیست، بنابراین می توان گفت که خیالتان بابت لیز خوردن و کثیف شدن لباس های تان راحت باشد.

کف غار بزنگان خاکی و صاف است و دهانه آن به سمت شمال و آسمان است، درون غار بزنگان چشمه های آب آشامیدنی وجود دارد و غار بزنگان آهکی و پایه های آن آهکی استالاکتیت و استالاگمیت زیادی با توجه به حجم و مقدار های مختلفی که دارد. ساکنانی که در درون این غار زندگی می کردند نیز متعلق به دوران موسترین هستند و در حدود 45 هزار سال پیش زیست می کردند و اهل شکار هم بوده اند. در دهانه غار چشمه آب وجود دارد. تمامی سقف غار و دهانه ورودی بلند آن را خفاش ها احاطه کرده اند. محیط داخلی این غار حدود 2000 متر است و ارتفاع درون آن گاهی به 25 متر می رسد. درون این غار سه راه وجود دارد، دو راه آن خشک و راه سوم که در سمت چپ غار قرار گرفته است، دارای آب معدنی است که به دریاچه ای به عمق 7 متر و مساحت حدود 50 متر منتهی می گردد.

دسترسی به روستای بزنگان در خراسان رضوی

به منظور دسترسی به روستای بزنگان در خراسان رضوی می توانید از بخش مرزداران و 6 کیلومتر پس از خارج شدن از جاده اصلی خودتان را به سمت این روستای مجذوب کننده و دیدنی در خراسان رضوی برسانید. حداقل زمانی که برای رسیدن به این غار باید صرف کنید حدود یک ساعت و نیم است.